Szkoła to środowisko, w którym dziecko nieustannie konfrontuje się z oceną – zarówno ze strony nauczycieli, jak i rówieśników. To naturalne, że każdy uczeń pragnie być akceptowany i doceniany, jednak dla niektórych dzieci presja ta staje się źródłem lęku społecznego i obniżonego poczucia własnej wartości.
Kiedy dziecko słyszy komunikat: „twoja wartość zależy od stopnia lub opinii innych”, zaczyna bać się błędów, unika wyzwań i może wycofywać się z życia społecznego.

Jak dorosły może wspierać dziecko?

Rodzice i nauczyciele odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zdrowej samooceny dziecka. Warto pamiętać o kilku wskazówkach:

1. Ucz akceptacji błędów – pokazuj, że pomyłki są częścią procesu uczenia się. Dziecko nie powinno bać się próbować.
2. Dawaj informację zwrotną zamiast etykiet – zamiast „jesteś zdolny/leniwy”, lepiej powiedzieć: „widzę, że się starałeś, a tu możesz spróbować inaczej”.
3. Doceniaj wysiłek i odwagę – nie tylko wynik. „Podobało mi się, że podjąłeś próbę” wzmacnia poczucie wartości.
4. Rozmawiaj o emocjach – pytaj: „co czułeś, kiedy dostałeś tę ocenę?”, zamiast od razu oceniać rezultat.
5. Twórz przestrzeń bezpieczeństwa – dziecko powinno mieć pewność, że w domu może mówić o swoich trudnościach bez lęku przed krytyką.

Gdy dorosły też boi się oceny

Wielu rodziców i nauczycieli nosi w sobie własne, nieprzepracowane doświadczenia z dzieciństwa: lęk przed krytyką, brak akceptacji, poczucie bycia „niewystarczającym”. Niezauważone i nieprzepracowane emocje mogą nieświadomie przenosić się na dziecko – poprzez surowe wymagania, brak cierpliwości czy trudność w rozumieniu uczuć najmłodszych.

Dlatego tak ważne jest, aby dorosły, który sam zmaga się z lękiem przed oceną lub ma trudność z rozpoznawaniem emocji, dał sobie prawo do wsparcia. Psychoterapia jest miejscem, w którym można nauczyć się rozumieć siebie, swoje reakcje i emocje, a dzięki temu nie przekazywać własnych lęków dalej – dzieciom.

Praca nad sobą nie tylko wzmacnia rodzica, ale staje się też najlepszym prezentem dla dziecka. Dorosły, który potrafi akceptować siebie, łatwiej akceptuje dziecko. Dorosły, który rozumie własne emocje, potrafi towarzyszyć w emocjach dziecka. A to właśnie ta relacja – pełna akceptacji i wsparcia – chroni dziecko przed nadmiernym lękiem społecznym i poczuciem, że jest „wartościowe tylko wtedy, gdy jest idealne”.